05 listopada 2021

Dzień Niepodległości Radzieckiej Polski

W 1918 roku Polska odzyskiwała swoją niepodległość jako Polska Republika Rad. 5 listopada 1918 powstała Rada Delegatów Robotniczych w Lublinie, pierwsza taka rada w Polsce, a zarazem pierwszy organ władzy niepodległej Polski. Zanim powstał Tymczasowy Rząd Ludowy i zanim Rada Regencyjna przekazała władzę marsz. Józefowi Klemensowi Józefowiczowi Piłsudskiemu, polscy robotnicy fabryczni i folwarczni zdołali powołać własny organ władzy w Polsce. Na pamiątkę tego wydarzenia 5 listopada powinniśmy obchodzić Dzień Niepodległości Radzieckiej Polski.

Kolejne rady delegatów robotniczych powstawały m.in. 8 listopada 1918 w Okręgu Dąbrowskim, 11 listopada 1918 w Warszawie, 13 listopada 1918 w Okręgu Sosnowieckim, 15 listopada 1918 w Łodzi, 19 listopada 1918 w Żyrardowie, jeszcze w kwietniu 1919 w Żychlinie.

RDR w Lublinie wydała dekret o 8-godzinnym dniu pracy i utworzyła Milicję Ludową. RDR w okręgach Dąbrowskim i Sosnowieckim podporządkowały sobie Czerwoną Gwardię. Uprzednio robotnicy 2 listopada 1918 w Dąbrowie Górniczej rozbroili żołnierzy austriackich i broń przekazali Czerwonej Gwardii.
Później RDR Okręgu Sosnowieckiego i RDR Okręgu Dąbrowskiego połączyły się w Radę Delegatów Robotniczych Zagłębia Dąbrowskiego.

Rady Delegatów Robotniczych działały w następujących miejscowościach (wykaz niepełny):
  1. Bełchatów
  2. Białystok
  3. Bliżyn
  4. Błonie
  5. Bodzanów
  6. Bydgoszcz (Rada Robotniczo-Żołnierska)
  7. Choceń (i okolice) (Rada Robotnicza)
  8. Ciechanów
  9. Czersk
  10. Częstochowa
  11. Garwolin
  12. Gostynin
  13. Grodno
  14. Henryków
  15. Józefów
  16. Kalisz
  17. Kałuszyn
  18. Kielce
  19. Konin
  20. Konstancin-Jeziorna
  21. Konstantynów Łódzki
  22. Kozienice (powiat) (Rada Robotniczo-Chłopska)
  23. Kraśnik (Rada Delegatów Robotniczo-Włościańskich)
  24. Kutno
  25. Lublin
  26. Powiat Lubelski (Rada Delegatów Robotników Folwarcznych)
  27. Łęczyca
  28. Łochów
  29. Łomża
  30. Łowicz
  31. Łódź
  32. Łuków
  33. Marki pod Warszawą
  34. Międzyrzecz (Rada Delegatów Robotniczych)
  35. Międzyrzecz (Rada Delegatów Żołnierskich)
  36. Mińsk Mazowiecki
  37. Mława
  38. Mszczonów
  39. Myszków
  40. Nowy Dwór Mazowiecki
  41. Oryszew (Rada Robotniczo-Włościańska)
  42. Ostrowiec Świętokrzyski
  43. Ostrówek
  44. Ozorków
  45. Ożarów Mazowiecki
  46. Pabianice
  47. Piotrków Trybunalski
  48. Płock
  49. Płońsk
  50. Poznań (Rada Robotniczo-Żołnierska)
  51. Pruszków
  52. Przemyśl (Rada Delegatów Robotniczych i Żołnierskich)
  53. Pułtusk
  54. Radom
  55. Radomsko
  56. Rypin
  57. Siedlce
  58. Siennica koło Mińska Mazowieckiego (Rada Chłopska)
  59. Skarżysko-Kamienna
  60. Skierniewice
  61. Soczewka
  62. Stąporków
  63. Folwark Seroki (w Gromadzie Szymanów) (Rada Delegatów Robotniczo-Włościańskich)
  64. Tarnobrzeg (Powiatowa Rada Chłopska)
  65. Tomaszów Mazowiecki
  66. Warszawa
  67. Wierzbnik-Starachowice
  68. Włocławek
  69. Wyszogród
  70. Zagłębie Dąbrowskie
  71. Zagłębie Chrzanowskie
  72. Zamość
  73. Zawiercie
  74. Zduńska Wola
  75. Zgierz
  76. Żychlin
  77. Żyrardów

Ogółem na ziemiach polskich powstało ponad 100 rad delegatów delegatów robotniczych, w różnym stopniu sprawujących władzę. Dla części z nich hasłem było sławne „Cała władza w ręce rad!”. Zostały zlikwidowane do 19 lipca 1919 przez białopolskie władze. Niektóre były też wewnętrznie rozbijane m.in. przez Polską Partię Socjalistyczną, co ułatwiło działania władz białopolskich w likwidacji rad. Nie doszło do zakładanego Zjazdu Rad Delegatów Robotniczych. Działaczy RDR poddawano prześladowaniom i politycznym represjom.

Warto o tym pamiętać i głosić, że duży udział w odzyskaniu nieodległości Polski miały rady delegatów robotniczych, które postulowały powstanie Polskiej Republiki Rad. Dlatego też po zmianie ustroju 5 listopada powinien być świętem państwowym (jako dzień roboczy).

Tablice upamiętniające poszczególne rady delegatów robotniczych znajdują lub znajdowały się m.in. w Radomsku (usunięta w 2011 roku), Żyrardowie, Lublinie (na zdjęciu, usunięta w 2018 roku), w Sosnowcu (usunięta w 2017 roku), Łodzi, Białystoku.